Çelik ve alüminyum yapılar günümüzde yüksek mukavemeti, hafifliği, esnekliği, depreme karşı dayanıklılığı, hızlı inşa avantajı ve farklı dizaynlara, yeni modern mimariye olanak sağlaması bakımından gittikçe daha tercih edilebilir bir seviyeye gelmiştir.
Prefabrik yapılar, köprüler, üst geçitler, stadyumlar, hangarlar, gökdelenler, iskele ve kalıp sistemleri vb birçok alanda çelik ve aluminyum yapıların tercih edilmesi, beraberinde denetim ve kontrol süreçlerinin de geliştirilmesi ihtiyacını doğurmuştur. İnsan hayatının önemi ve olası risklerin minimize edilmesi amacıyla oluşturulan yönetmelikler artık her alanda karşımıza çıkmaktadır.
EN 1090 çelik ve alüminyum yapıların inşasını ve uygunluk değerlendirmesini yönetir. Buradaki esas amaç yapıların kullanım amaçları doğrultusunda dayanıklılığının yeterli seviyede olmasını ve yapıların uzun süre hizmet verebilmesini sağlamaktır.
Üç bölüm şeklinde hazırlanmış olan EN 1090 standardında;
EN 1090-1: Denetim ve belgelendirme esaslarını
EN 1090-2: Çelik yapı uygulamalarını
EN 1090-3: Alüminyum yapı uygulamalarını anlatmaktadır.
EN 1090-1 denetim ve belgelendirme esaslarının getirdiğini zorunluluklardan biri Kaynak Sarf Malzemeleri için CE markalamasının gerekliliğidir.
Diğer bir gereklilik ise yapılan imalatlarda, EN 1090-2’nin tanımladığı uygulama sınıfına bağlı olarak, kaynaklı imalat kalite kontrol ve güvence gereksinimlerinin yerine getirilmesidir.
Uygulama sınıfları yapının; hasar durumundaki ekonomik, sosyal ve çevresel etkileri, statik veya dinamik yapı oluşu ve kullanılan ana malzeme kalitesine göre belirlenmektedir.
1’den 4’e kadar gerekliliklerin arttığı 4 farklı uygulama sınıfı mevcut olup, her uygulama sınıfı için EN ISO 3834’ün ilgili kısmına yönlendirme yapılarak, gerekliliklerin sağlanmasını şart koşar.
Bu noktada karşımıza çıkan diğer detay ise uygulama sınıfına bağlı olarak WPS ve WPQR gerekliliğidir.
İmalatçılar, EN 1090-2 ve EN ISO 3834’e göre belirlenen uygulama sınıfı ve kalite şartları üzerinden, onaylı WPS’ler kullanarak EN 1090’a uygun şekilde çelik yapı imalatını gerçekleştirebilmektedir.
Aşağıdaki uygulama sınıflarında yapılacak imalatlar için, Kaynak Prosedürü Şartnamesi (WPS) ve Kaynak Prosedürlerinin Onayına (WPQR) sahip olunması gereklidir.
EXC2 (EN ISO 3834-3)
EXC3 (EN ISO 3834-2)
EXC4 (EN ISO 3834-2)
Magmaweld bu aşamada imalatçılara zaman, maliyet, kalite ve izlenebilirlik avantajı sağlamak üzere kendi WPS paketlerini yaratmış ve geliştirdiği MagNET sistemini de kullanıcılara sunarak tüm kontrol ve takip sürecini anlık olarak izlenebilir hale getirmiştir.
Magmaweld WPS Paketleri
Kaynaklı imalatlarda, kaynağın kontrolü için tahribatlı ve tahribatsız test yöntemlerine başvurulmaktadır. Tahribatsız test yöntemleri bize kaynaktaki süreksizlikler ve hatalar ile ilgili bilgi verebilir ancak kaynağın mekanik özelliklerinin istenen düzeyde olduğunun kontrol edilebilmesi için tahribatlı test yöntemlerinin uygulanması gerekmektedir.
Üretilen her konstrüksiyondan, parçadan veya ekipmandan bir test parçasının kesilip çıkarılması mümkün olamayacağından; kaynaklı birleştirmeyi en iyi şekilde temsil edecek bir test parçası ile tüm detaylar kayıt altına alınarak kaynak dolguları yapılır. Test plakası üzerinden kaynak dikişi için gerekli tüm testler gerçekleştirilip, uygunluğu teyit edildikten sonra, test edilen şartlar ve parametrelerle oluşturulup onaylanan prosedür ile esas imalata başlanmaktadır. Testlerle onaylanmış şartların uygulandığı imalatların da istenen gereksinimleri sağlayacağı düşünülerek kaynaklı imalatın uygunluğu güvence altına alınmış olur.
Avrupa veya Amerikan standartları çerçevesinde yapılan kaynaklı imalatlarda, kaynaklı birleştirmelerin istenen kalite gereksinimlerini sağladığını güvence altına almak ve imalat kalitesinin sürekliliğini sağlayabilmek adına oluşturulan prosedürler WPS (Kaynak Prodesürü Şartnamesi) olarak tanımlanır. İlgili prosedürler, yapılacak imalata ve gereksinimlere göre seçilebilecek farklı vasıflandırma yöntemlerine göre oluşturulabilmektedir.
EN ISO 15614 Kaynak Prosedürü Deneyi
EN ISO 15613 İmalat Öncesi Kaynak Deneyini Esas Alan Vasıflandırma
EN ISO 15612 Standard bir kaynak prosedürünün uyarlanmasına göre vasıflandırma
EN ISO 15611 Önceki Kaynak Tecrübesini Esas Alan Vasıflandırma
EN ISO 15610 Deneye tabi tutulmuş kaynak sarf malzemelerine göre vasıflandırma
Vasıflandırma yönteminin seçilmesi ardından aşağıdaki aşamalar sonunda WPS hazırlanmış olacaktır.
1. pWPS (Taslak WPS): Tüm kaynak parametrelerini barındıran kaynak prosedürü taslağı
2. WPQR ( Kaynak Prosedürünün Vasıflandırılması): Oluşturulan taslak kaynak prosedürünün yapılan testlerle onaylanması
3. WPS ( Kaynak Prosedürü Şartnamesi): İmalat için WPQR esas alınarak oluşturulan şartname.
Bu prosedür hazırlıkları, imalatçılar için zaman alan ve maliyetli süreçler olduğundan; Magmaweld kendi bilgi birikimini, yüksek kalitede üretimini yaptığı kaynak tüketim malzemelerini ve kaynak makinelerini bir araya getirerek, kullanıcılar için GSI-SLV TR işbirliği ile Magmaweld WPS paketlerini hazır hale getirmiştir.
Magmaweld WPS paketlerimiz EN 1090-2 EXC2 sınıfında ve EN ISO 3834-3’ün kriterleri çerçevesinde kullanılabilecek aşağıdaki iki standart üzerinden oluşturulmuştur.
1. EN ISO 15612 (Standard bir kaynak prosedürünün uyarlanmasına göre vasıflandırma)
2. EN ISO 15610 (Deneye tabi tutulmuş kaynak sarf malzemelerine göre vasıflandırma)
EN ISO 15612
(Standard bir kaynak prosedürünün uyarlanmasına göre vasıflandırma)
1.00 mm ve 1.20 mm çaplar için; 2 mm’den 30 mm kalınlığa kadar C1 ve M21 gaz kullanımı ile S355 ve S355’ten daha düşük kalitede malzemelerde kullanılabilecek toplamda 138 WPS bulunmaktadır.
Bu WPS’lerin kullanımı için;
- İmalatçı, EN 1090-2’ye göre kaynaklı imalat yaparken EN 14731’e göre kaynak koordinasyonu süreçlerini ve EN ISO 3834-3’ün kalite şartları yerine getirmek zorundadır.
- İmalatçı WPQR test parçalarında kullanılan teçhizatların mekanik ve elektriksel özelliklerine aynı şekilde sahip olmalıdır.
- Prosedürler, vasıflandırılmış kaynakçılar veya EN 1418’e göre mekanize kaynak için vasıfandırılmış kaynak operatörleri tarafından kullanılabilir.
EN ISO 15610
(Deneye tabi tutulmuş kaynak sarf malzemelerine göre vasıflandırma)
Bu paketimiz S275 ve S275’ten daha düşük kalitede malzemelerde kullanılması amacı ile Magmaweld
Bu paket içeriğinde;
- Yalnızca manuel ark ve gaz altı MIG/MAG kaynağı yöntemlerine izin verilir.
- Kullanım, paket içeriğindeki kaynak tüketim malzemelerinin ticari isimleriyle kısıtlıdır.
- 3 mm ≦ t ≦ 40 mm aralığındaki malzemeleri kapsamaktadır.
- Uygulama için sertlik ve çentik darbe dayanımı, ön ısıtma, kontrollü ısı girdisi, pasolar arası sıcaklık ve kaynak sonrası ısıl işlem gibi özel unsurların belirtilmemiş olması gereklidir.
Vasıflandırmanın geçerli olması için;
- Kullanılacak ana metalin özelliklerinin
- Kaynak sarf malzemesi üreticisi tarafından belirlenmiş test dokümanının
- WPQR test raporlarının kopyasının sağlanması gereklidir.